وبلاگ...
رابطه بین سبک‌های مختلف مطالعه و شخصیت افراد
روابط عمومی انتشارات بنیاد پیشگیری از آسیب های اجتماعی: مطالعه یکی از عمیق‌ترین فعالیت‌های ذهنی انسان است که نه‌تنها به افزایش دانش و آگاهی کمک می‌کند، بلکه بازتابی از ویژگی‌های شخصیتی فرد نیز به شمار می‌آید.
نحوه‌ی مطالعه، نوع کتاب‌هایی که انتخاب می‌کنیم، میزان تمرکز، سرعت خواندن و حتی هدف ما از مطالعه، همگی با ابعاد گوناگون شخصیت در ارتباط‌اند.
به همین دلیل، روان‌شناسان در سال‌های اخیر علاقه‌مند شده‌اند تا میان سبک مطالعه و ویژگی‌های شخصیتی مانند درون‌گرایی، برون‌گرایی، کنجکاوی، مسئولیت‌پذیری و ثبات هیجانی، پیوندهایی را کشف کنند.
سبک‌های مختلف مطالعه
پیش از بررسی رابطه‌ی مطالعه و شخصیت، باید بدانیم که افراد به شیوه‌های گوناگونی مطالعه می‌کنند. برخی از مهم‌ترین سبک‌های مطالعه عبارت‌اند از:
مطالعه‌ی تحلیلی و عمیق: خواننده در این سبک به دنبال فهم دقیق مفاهیم، تحلیل محتوا و نقد است.
مطالعه‌ی سریع و سطحی: فرد فقط به مرور مطالب و گرفتن ایده‌ی کلی اکتفا می‌کند.
مطالعه‌ی لذت‌بخش و ادبی: هدف اصلی، تجربه‌ی احساسی و تخیلی از متن است، نه صرفاً یادگیری.
مطالعه‌ی هدف‌محور و کاربردی: فرد به دنبال اطلاعاتی است که در زندگی یا شغلش به کار آید.
مطالعه‌ی کنجکاوانه و آزاد: خواننده بدون برنامه‌ریزی خاص، بر اساس علاقه‌ی لحظه‌ای به سراغ کتاب‌ها می‌رود.
هر یک از این سبک‌ها، بازتابی از نوع تفکر، نیازها و ویژگی‌های روانی فرد است.
سبک مطالعه و درون‌گرایی یا برون‌گرایی
مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهد که درون‌گراها بیشتر به مطالعه‌ی فردی، عمیق و آرام علاقه دارند.
آن‌ها معمولاً با کتاب ارتباطی احساسی برقرار می‌کنند و مطالعه برایشان نوعی پناهگاه ذهنی است.
در مقابل، برون‌گراها اغلب مطالعه‌های کوتاه‌تر و متنوع‌تری دارند؛ به کتاب‌های انگیزشی، بیوگرافی و موضوعات اجتماعی علاقه‌مندند و گاهی مطالعه را وسیله‌ای برای تعامل اجتماعی می‌دانند (مثل بحث درباره‌ی کتاب با دیگران).
سبک مطالعه و ویژگی «گشودگی به تجربه»
افرادی که در ویژگی شخصیتی «گشودگی به تجربه» نمره‌ی بالایی دارند، معمولاً مطالعه‌گرهای متنوع و جست‌وجوگر هستند.
آن‌ها هم به آثار فلسفی علاقه دارند، هم به رمان، شعر، علوم و حتی هنر.
برای این افراد، مطالعه یک ماجراجویی ذهنی است. در مقابل، کسانی که گشودگی پایینی دارند، معمولاً فقط به مطالعه‌ی موضوعات آشنا یا کاربردی (مثل کتاب‌های شغلی یا آموزشی) بسنده می‌کنند.
سبک مطالعه و مسئولیت‌پذیری
افراد مسئولیت‌پذیر معمولاً نظم خاصی در مطالعه دارند.
برای خود برنامه‌ی مطالعه می‌نویسند، یادداشت‌برداری می‌کنند و هدف مشخصی از خواندن دارند.
در مقابل، افراد آنی و بی‌برنامه‌تر ممکن است مطالعه را به‌صورت پراکنده و احساسی دنبال کنند.
این تفاوت‌ها نه‌تنها در نوع مطالعه بلکه در نحوه‌ی درک مطالب و ماندگاری اطلاعات در حافظه نیز اثر می‌گذارد.
۵. سبک مطالعه و ثبات هیجانی
از منظر روان‌شناسی، افرادی که ثبات هیجانی بالاتری دارند، معمولاً می‌توانند با آرامش مطالعه کنند، تمرکز خود را حفظ کنند و از مطالعه لذت ببرند.
اما افرادی که اضطراب یا نوسانات هیجانی دارند، گاهی نمی‌توانند به‌طور پیوسته مطالعه کنند یا در مواجهه با متن‌های دشوار زود خسته می‌شوند.
جالب این‌جاست که مطالعه‌ی منظم و هدفمند نیز می‌تواند به بهبود آرامش روان و کاهش اضطراب کمک کند؛ یعنی رابطه‌ای دوسویه میان مطالعه و شخصیت وجود دارد.
تأثیر شخصیت بر انتخاب نوع کتاب
شخصیت نه‌تنها سبک مطالعه بلکه نوع کتاب‌های انتخابی را نیز تعیین می‌کند.
افراد تحلیل‌گر و منطقی به آثار علمی، فلسفی و تاریخی گرایش دارند.
افراد احساسی و خیال‌پرداز به رمان، شعر و ادبیات علاقه‌مندند.
افراد عمل‌گرا بیشتر کتاب‌های آموزشی و انگیزشی می‌خوانند.
افراد درون‌نگر ممکن است به روان‌شناسی، عرفان یا ادبیات تأمل‌برانگیز روی آورند.
این انتخاب‌ها درواقع بازتاب نیازهای درونی و مسیر رشد شخصیتی هر فرد است.
نتیجه‌گیری
رابطه‌ی میان سبک مطالعه و شخصیت افراد، رابطه‌ای عمیق و چندوجهی است.
شخصیت بر نحوه‌ی خواندن، انتخاب کتاب و حتی برداشت فرد از متن تأثیر می‌گذارد؛ و در عین حال، مطالعه نیز می‌تواند به تدریج برخی ویژگی‌های شخصیتی را شکل دهد یا تقویت کند.
مطالعه‌ی عمیق، صبورانه و هدفمند باعث رشد تفکر منطقی، تمرکز و آرامش روانی می‌شود؛ در حالی که مطالعه‌ی ادبی و تخیلی می‌تواند احساس هم‌دلی، تخیل و حساسیت عاطفی را افزایش دهد.
در نهایت، انسان کتاب‌خوان نه‌تنها دانا، بلکه آگاه به خویشتن است؛ زیرا در فرآیند مطالعه، روح خود را بازمی‌شناسد و شخصیتش را می‌پرورد.
